Zen met de pen

Mijn tekenhobby is fluctuerend. De pieken duren meestal maar kort, de dalen kunnen juist weken tot jaren aanhouden. Daar zijn meerdere redenen voor; de meeste van praktische aard. Het zijn de geijkte argumenten: te weinig tijd aan één stuk, teveel aan mijn hoofd en soms is mijn fysieke toestand beperkend.

Afgelopen zomervakantieweken heb ik wat minder gewerkt. Meestal vult die tijd zich vervolgens automatisch met nuttige doch uiterst onaangename bezigheden. Dit keer wist ik mijzelf daar echter voor te behoeden. Omdat ik geen zin had om op mijn hete zolderkamertje te zitten, alwaar ik toegang heb tot verf en andere materialen en wel zin had om te tekenen, kriebelde ik wat met mijn balpennen uit het pennenbakje in de woonkamer. Toen ik uitgekriebeld was, leek het per ongeluk ergens op.

Oefening baart kunst

Deze zogenaamde ‘doodle’, inspireerde me om de handelingen te herhalen met officiële tekenpennen. Gaandeweg ging ik steeds meer patronen uitproberen. Waar ik het bij mijn eerste tekeningetjes nog niet zo precies nam, ging ik steeds meer letten op correcte herhaling van de figuurtjes. Typisch geval van ‘oefening baart kunst’.

In mijn zoektocht naar voorbeelden van nieuwe patronen, kwam ik erachter dat ik absoluut niet de enige ben die zich bezighoudt met deze vorm van tekenen; het is razend populair.

Kuddedieren

Die populariteit is best handig als je inspiratie zoekt, maar het veroorzaakte bij mij enige mate van teleurstelling. Kuddedierengedrag heeft bij mij immers al sinds jonge leeftijd de nekharen doen rijzen.

Niet dat ik per se de enige wil zijn die dit doet, maar ik zag al snel dat al deze tekeningen op elkaar lijken, ongeacht wie de maker is. Voor iemand die al jaren op zoek is naar een eigen stijl, is dit misschien niet de meest handige weg om in te slaan. Anderzijds ben ik niet meer de fanatieke trendmijder die ik ooit was. Principes staan vaker vooruitgang in de weg, dus bekijk ik het met een nuchtere blik: ik vind het leuk en het is toevallig populair.

Extra uitdaging

Dat deze wijze van tekenen weinig ruimte overlaat voor authenticiteit, maakt het tot een extra uitdaging om er een eigen weg mee in te slaan. Misschien zijn de techniek en stijl niet uniek, als ik er langer mee oefen, vind ik vast wel een manier om het mijn eigen herkenbare karakter mee te geven.

Op dit moment zit ik echter nog half in de eenheidsworstfase. Ik krijg de techniek steeds meer in de vingers, maar de tekeningen kunnen een kopie zijn van iedere, willekeurige ‘doodle/ mandala artist’.  Die eigen stijl komt vanzelf en zo niet, dan heb ik in ieder geval een goed alternatief gevonden voor meditatie. Al was ik daar niet eens naar op zoek.

Mijn meditatieavonturen

Voordat ik dit verder toelicht, eerst een beknopte samenvatting van mijn meditatieavonturen. Menig persoon heeft mij ervan proberen te overtuigen dat yoga/ meditatie/ klankschalentherapie/ chakra healing/ vrouwencirkelseances/ in mijn nakie dansen bij volle maan met een lavendelkrans om mijn nek, écht wat voor mij is. Ik snap niet goed waar die hardnekkige associatie vandaan komt en uiteindelijk heb ik alleen meditatie serieus overwogen. Iets wat in de praktijk niet aan mijn drukke brein is besteed.

Mijn hersenen draaien overuren en dat gaat vaak ook ’s nachts gewoon door. Ik heb mij laten vertellen dat meditatie dan juist een manier is om aan dat chaoshoofd te ontsnappen, ware het niet dat ik simpelweg niet zen genoeg ben om zen te worden.

Vruchteloze pogingen

In mijn meest stressvolle periode uit mijn leven heb ik heus enkele serieuze meditatiepogingen gewaagd. Van tips uit artikelen in spirituele tijdschriften tot een hypnotiserende stem in een YouTube-filmpje aan toe. Met en zonder wierook; in absolute stilte en met rustgevende muziek. Op een stoel, op een matje, op de behandeltafel van een fysiotherapeut, in mijn bed, in de vrije natuur (ja, het gaat nog steeds over meditatie).

Uiteindelijk heb ik de moed maar opgegeven en mij erbij neergelegd dat tuinieren voor mij de beste benadering is van iets dat voor meditatie door moet gaan. Tot voorkort althans: inmiddels is dat verslagen door deze vorm van tekenen. Het is echt waar: na een half uurtje in stilte penkriebeltjes produceren ben ik helemaal in trance en ligt mijn brein stil. Voor even.

Het heeft een naam

Ik blijk niet de enige te zijn die dat ervaart. Deze kunstvorm heeft niet voor niets de naam ‘Zentangle®’, bedacht door de Amerikaanse artieste Maria Thomas en meditatie-monnik Rick Roberts.

Het is een waargebeurd sprookje: op een dag liep Rick de werkruimte van Maria binnen en zag hij hoe zij letters aan het versieren was in eeuwenoude, Keltische stijl. Hij sprak haar aan en het leek net alsof Maria uit een soort trance kwam. Zijzelf omschreef deze ervaring als een gevoel van vrijheid, welzijn en totale ontspanning, gecombineerd met complete focus en aandacht.  Rick herkende deze aspecten uit het meditatieproces en zo werd de naam Zentangle® geboren. En ze leefden nog lang en gelukkig.

Nog even door

Voorlopig ga ik nog even door, zolang de tijd en zin het toelaten. Deze manier van tekenen is niet alleen rustgevend, het is ook overal te doen. Het enige wat je nodig hebt is een pen en papier (en eventueel potlood met gum).  Je hebt niet te maken met groot gereedschap, droogtijd en nabewerking.

Zelfs aanleg om te tekenen is geen vereiste als je het enkel houdt bij herhalende patronen. Deze tekentechniek is immers geen hogere wiskunde – of misschien juist wel, aangezien menigeen gebruik maakt van passer, geodriehoek en liniaal. Zelf laat ik dergelijke gereedschappen meestal achterwege (al komt dat de netheid niet ten goede).

Voordat 2019 voorbij is, ben ik helemaal zen. Wie had dat ooit gedacht!

Meer pentekeningen zien? Kijk gerust verder rond op de website of volg me op Instagram (@yukiko_illustrations)!