Eerlijk

Ik ben eerlijk geboren. Het klinkt misschien aanmatigend om dat over jezelf te zeggen, maar zo bijzonder is het niet. Iedereen is zuiver in de basis. Ergens halverwege het leven gaat het echter bij velen mis. Men zegt niet voor niets: “Iemand die zegt dat hij nooit liegt, liegt.” Toch durf ik te beweren dat ik over de gehele linie rechtschapen ben gebleven.

Laat ik dan meteen maar eerlijk beginnen: ik ben geen heilige. Ik ga wel eens ongemakkelijke situaties uit de weg door bepaalde zaken te omzeilen of niet te noemen. Ik kan ook niet beweren dat ik nooit heb gelogen. Als kind loog ik wel eens over een gepikt koekje of andere stiekeme zaken, om straf te ontlopen.
“Dat hoort erbij,” is een zwak excuus, waar desondanks weinig tegenin te brengen is.

In mijn puberteit liet ik nogal eens mijn overijverige fantasie los op mijn klasgenoten. Met name om mijn saaie en brave leventje wat in te kleuren. Spannende verzinsels om ‘erbij te horen’. Dit sneue uitstapje richting bedrog heb ik niet heel lang volgehouden. Al was het maar omdat de gelederen zich met rollende ogen sloten en ik de eeuwig gedoemde buitenstaander bleef.

Leugentjes om bestwil

Geen smetteloos geweten dus, maar ik ben denk ik wel eerlijker dan de gemiddelde medemens. Ik heb simpelweg een intense hekel aan leugens en bedrog. Als kind is mij geleerd dat eerlijk zijn niet altijd goed is en dat er zoiets is als een ‘leugentje om bestwil’. Ik heb dat nooit begrepen. Wat heeft iemand aan mijn mening, als deze niet oprecht is?

Ik heb die kunst der ‘leugentjes om bestwil’ niet onder de knie gekregen. Dat heeft mij bijgevolg met grote regelmaat gekwetste gezichten opgeleverd, waardoor ik in de loop der jaren wél heb geleerd wat milder te worden. Eerlijkheid kent blijkbaar gradaties. Als men mijn mening vraagt over een kapsel, kledingstuk of interieur dat ik niet echt kan waarderen, sier ik mijn eerlijke woorden wat op met een: “Wat ik vind is niet van belang, als jij het zelf maar mooi vindt, toch?”. Wat dan hopelijk nog een soort van verzachtend werkt. 

Ook heb ik als kind op het hart gedrukt gekregen anderen niet te geloven op hun woord. Ook die opvoedregel heeft geen vat gekregen op mij. Ik ben erg goedgelovig tot het tegendeel is bewezen, waarbij ik moet zeggen dat ik blind vertrouw op mijn intuïtie. Ik weet dat sommige (of nog best veel) mensen niet altijd eerlijk zijn, maar ik ga in beginsel uit van oprechtheid. Gelukkig vaak terecht en de overige keren vallen in de categorie “jammer dan”.

Eerlijk zijn is ongeloofwaardig

De waarheid heeft mijn leven meermaals drastisch veranderd en mij niet zonder uitzondering in de problemen gebracht. De keren dat de feitelijkheden pijnlijk waren en ik deze toch heb verteld, hebben me op het moment zelf wel eens doen wensen dat ik anders was.

Als ik daar op terugkijk is de eerlijkheid achteraf bezien altijd de juiste keuze geweest. Veel ingrijpender waren de keren dat mijn openhartigheid niet werd geloofd. Voorvallen waarbij ik mijn waarheid al haperend en stotterend verdedigde, om daarna te horen: “Dit is het bewijs dat je liegt, want iemand die de waarheid vertelt, hoeft zichzelf niet te verdedigen”.

Paradoxaal genoeg zijn authenticiteit en zuiverheid vaak juist ongeloofwaardig. Ik verklaar dat fenomeen als volgt: de meest ongelovige gesprekspartners zijn gewend om zelf te liegen; zoals de waard is… Als je dan blijft volhouden dat je de werkelijkheid hebt verkondigd, wordt het blijkbaar nog ongeloofwaardiger. 

Soms snap ik het

Soms snap ik wel dat ik niet word geloofd. Het onhandige is: ik ben erg slecht in mimiek. Als ik me ongemakkelijk voel, ga ik wegkijken, verstijven of juist onrustig gebaren. Of: als ik me bewust word dat ik wegkijk, zoek ik juist oogcontact. Het schijnen stuk voor stuk bewijzen te zijn dat iemand liegt. Ergens wel grappig, want ik doe dat standaard in mijn contact met mensen, zelfs naasten, simpelweg omdat ik niet zo goed ben in sociale interactie.

Daarnaast heb ik een talent voor het meemaken van bizarre voorvallen. Gebeurtenissen die al ongeloofwaardig zijn op het moment dat het plaatsvindt. Als je dan niet de tegenwoordigheid van geest of middelen hebt om bewijsmateriaal te vergaren, is het bij voorbaat al kansloos om erover te beginnen.

Ook droom ik soms zo intens, dat ik na een tijdje niet meer weet of ik iets heb gedroomd, of dat ik het werkelijk heb meegemaakt. Waarom gelooft toch niemand dat ik écht kan vliegen? Flauwigheidje natuurlijk, maar als ik ergens achteraan zeg: “…of heb ik dat nou gedroomd?”, komt dat mijn geloofwaardigheid niet bepaald ten goede. 

Geen opzet

Tot slot… Heel soms verkondig ik per ongeluk onwaarheden. Ja, dat kan echt. Dit zijn geen opzettelijke leugens. In mijn ogen is een leugen immers bewust gekozen om de waarheid te omzeilen of te verbergen. 

Als ik mij buiten de paden der feiten begeef, is dat omdat mijn chaotische en verstrooide brein de ware gebeurtenis niet goed heeft onthouden. Dan verkondig ik bijvoorbeeld zonder blikken of blozen dat ik ergens niet bij was, maar ben ik simpelweg vergeten dat het ooit is gebeurd. Voor iemand die zelf een olifantengeheugen heeft, komt dat heel ongeloofwaardig over. Maar ik kan dat; het lijkt soms of er geen plek in mijn hoofd is voor bepaalde herinneringen, ongeacht hoe leuk ze zijn (en ik kan de meest onzinnige en nutteloze details dan weer wel onthouden, dat terzijde).

De truc

Onlangs trof ik in het boeiende boek ‘Aristoteles & Dante ontdekken de geheimen van het universum’ een bijzonder citaat dat me raakte vanwege de herkenbaarheid. Het boek trok mijn aandacht door de lange titel, de lovende reviews en de mooie voorkant (ik weet het…”Don’t judge a book by it’s cover”, maar ik deed het toch). Dat het boek voor young adults is, weerhield me niet van lezen (of in dit geval luisteren, via Storytel). Een bijzonder mooi verhaal over vriendschap. 

Het betreffende citaat: “Dat was de truc. Je moet mensen de waarheid vertellen, dan geloven ze je niet”, is ongeveer waar ik zelf ook steeds tegenaan loop, maar dan eigenlijk andersom. Het lijkt een feit: je wordt eerder geloofd als je liegt.

“Dat was de truc. Je moet mensen de waarheid vertellen, dan geloven ze je niet.”

Uit: Aristoteles & Dante ontdekken de geheimen van het universum

Gelukkig kan ik inmiddels goed omgaan met niet geloofd worden. Ik prent mezelf keer op keer in: “zolang ik zelf maar weet hoe het zit”. Een schrale troost en het heeft zeker veertig jaar geduurd, maar het is voor mij altijd nog makkelijker dan liegen. Geloof het… of niet.

Afbeelding van Jacqueline Macou.