Heks

Al bijna mijn hele leven ben ik gefascineerd door het heksenbestaan. En met mij volgens mij best veel vrouwen – althans binnen mijn vriendenkring (en dat is geen toeval). Dan bedoel ik geen heks zoals de boze feeks uit Hans en Grietje, maar meer de wijze, zelfredzame vrouw (of man, maar ik doel met name op de vrijgevochten vrouw) die dicht bij de natuur staat. De zieneres en/of genezeres. De vrouwen die in de tijd van de heksenvervolgingen veelvuldig op de brandstapel belandden. Als kind droomde ik vaak over zo’n vrouw. Het was een droom die steeds weer terugkeerde. Deze droom werkte ik een tijd terug nog uit tot een kort verhaal.

Ik lees graag boeken met een heks in de hoofdrol en ook films en series over heksen hebben een aantrekkingskracht op mij. De meest recent bekeken is overigens echt een aanrader: The Discovery of Witches. Een sfeervolle serie over heksen, vampiers en daemons (wat niet hetzelfde is als een demon), die ik samen met mijn jongste in de zomervakantie bijna aan één stuk door heb gekeken. Erg jammer dat het maar bij drie seizoenen blijft. Gelukkig kan ik er nog een happystone-reeks aan wagen. Dit overigens terzijde.

Yukiko de heks

Ik word al mijn hele volwassen leven door verschillende mensen, onafhankelijk van elkaar, betiteld als heks. Meestal gekscherend en niet als scheldwoord, al ben ik daar bij mijn expartners niet zeker van. En al is het wel zo bedoeld, ik heb me er nog nooit beledigd door gevoeld. Ik vind het hooguit grappig en zoek er niks achter. 

Mijn oudste dochter zei vroeger (of misschien nog steeds wel) tegen haar vriendinnen dat haar moeder een heks is. Als deze giechelende meisjes dan bij ons thuis kwamen, zagen ze het onomstoten bewijs: een heksenbezem en pompoenen voor de deur, een keuken vol apothekerspotten met kruidenmengsels. Een plank boven de bank met oude, stoffige boeken en allerhande tierelantijntjes die best wel eens in een heksenwereld thuis zouden kunnen horen.

De heks in mij anno 2022

Heden ten dage kennen velen mij als de vrouw die diverse bloemen en planten eet, onschuldige ziektes en aandoeningen eerst (en meestal met succes) probeert te bestrijden met natuurlijke middelen of etherische olie en de belangrijkste kruiden in huis of de tuin heeft.

Op mijn werkplek staan diverse heksenboeken. Mijn jongste dochter deed me vorig jaar zelfs een boek over vergif cadeau, omdat ze weet dat ik dat interessant vind. Ik houd al lange tijd een notitieboekje bij, dat blijkbaar een Boek der Schaduwen heet. Mijn werktafel heeft tevens een hoekje met objecten die de vier elementen en windstreken vertegenwoordigen, wat mijn werkplek een fijne werkenergie geeft.

Mijn plantrijke woonkamer ligt vol met edelstenen, kristallen, mineralen en natuurvondsten. Ik draag ook graag edelstenen sieraden. Zolang als ik me kan herinneren, leef ik mee met het ritme van de seizoenen. Je zult niet snel bloemen in mijn vaas vinden die niet bij het seizoen passen. Ik maak graag hoekjes in huis met seizoensgebonden elementen.

Nog meer hekserij

Dat is nog niet alles. Sommige dingen weet niet iedereen van mij. Ik ben bijvoorbeeld redelijk bedreven in de Tarot en verbaas me keer op keer weer hoe dicht de uitkomst bij de waarheid ligt. Voordat ik de werkdag begin, trek ik een inspiratiekaart. Ik heb een glazen bol (meer voor fotografie-doeleinden, maar toch), ik raadpleeg soms mijn amethist-pendel en ik houd van wierook. De heksenbezem is inmiddels vergaan (nee, ik heb hem niet in de prak gevlogen), maar ik heb dan wel weer een heksenketel voor boven het vuur. Al heeft in laatstgenoemde nooit iets anders in gezeten dan vergifloze soep, volledig eetbaar en zonder vreemde bijwerkingen. Al het genoemde is nooit gedaan of aangeschaft met de intentie bewust iets hekserigs te doen, en ik hecht er geen speciale waarde aan. Het is gewoon waar ik van hou en zoals ik ben.

Toch behoeft het weinig toelichting waarom velen mij heks noemen. Ik doe het inmiddels zelf ook met regelmaat, hetzij niet serieus. In werkelijkheid ben ik geen ingewijde heks, noch voel ik behoefte dat ooit te worden. Ik doe niet aan magie, spreek geen bezweringen uit en ik weet weinig tot niks van wicca. Ik doe niet aan rituelen en dans ook niet naakt in het licht van de volle maan.

Heksenleesvoer

Een tijd terug las ik het prachtige boek ‘De Heks van Limbricht’. Het gaat over de laatste, in Nederland als heks berechte vrouw, die in 1674 ter dood werd veroordeeld. Het boek is geschreven door Susan Smit. Ik ken Susan Smit vooral via het tijdschrift ‘Happinez’ en via diverse podcasts. Pas in een later stadium kwam ik erachter dat zij zelf ingewijd heks is. Daar vond ik nooit zoveel van, behalve dat ik bij heksen nooit echt dacht aan prachtige, eigentijdse vrouwen in hippe kleding.

Het boek ‘De Heks van Limbricht’, vind ik mooi en interessant. Het bezorgde me tijdens het lezen regelmatig kippenvel. Het verhaal is grotendeels op waarheid berust, slechts enkele passages zijn uit het brein van Susan zelf ontsproten, maar deze zijn naar mijn beleving zo geloofwaardig, dat het me niet stoort. Je voelt je voor even de vrouw in de kerkers van kasteel Limbricht. 

Susan’s laatste boek ‘De Wijsheid van de Heks’, dat ik gisteren uitlas, raakt me nog veel meer. Het hele boek is een feest der herkenning. Niet alleen omdat ik zelf inmiddels behoor tot de leeftijdsgroep die ze veelvuldig beschrijft en vermoedelijk ook als doelgroep heeft. Ik zie mezelf terug in bijna al haar gedachtegangen, haar kernwaardes, interesses, gaven en algemene wijze van in het leven staan. Veel van haar dagelijkse gang van zaken, aanpak van situaties en omgang met mens en natuur, lijkt op mijn eigen manier van doen.

Ecofeminisme

Susan noemt in haar boek de traditionele hekserij ‘een vorm van ecofeminisme, met de natuur en vrouwelijke waarden hoog in het vaandel’. Dat woord ecofeminisme prikkelde mij. Zoals gezegd herken ik bijna alles uit het boek, maar ik zie mijzelf totaal niet als feministisch, laat staan ecofeministisch. Ik weet heus dat een feminist geen vrouw met kort pittig kapsel en haren onder haar oksels is, maar verder is mijn idee over deze politieke stroming wel een beetje blijven steken in de jaren ‘80.

Sterker nog, ik ben ervan overtuigd dat mannen en vrouwen in veel opzichten ieder andere kwaliteiten hebben, dus waarom al die ophef? Gelijke rechten, daar ben ik zeker voor. Baas over eigen lichaam, absoluut! Ik sta volledig achter #metoo. Maar verder heb ik enigszins ouderwetse ideeën over de verhoudingen tussen mannen en vrouwen. Neem bijvoorbeeld de taakverdeling in huis. Ik ben nou eenmaal beter in het huishouden. Fysiek zware klussen schuif ik dan weer graag door naar de heer des huizes. Ik bezit heus eigenschappen die in de regel worden gezien als typisch mannelijk (goed in bètavakken, kaartlezen en richtingsgevoel), maar dat maakt mij nog niet gelijk aan een man.

Pas toen ik verder ging lezen over wat de term ‘ecofeminisme’ inhoudt, kwam ik erachter dat (eco)feminisme veel meer is dan het idee – zeg maar gerust vooroordeel – dat ik er bij heb. Sterker nog, ik kwam na diverse informatiebronnen tot de conclusie dat ik juist veel overeenkomsten heb met de gemiddelde ecofeministe. Ik zou mezelf niet als dusdanig willen bestempelen, maar met deze omschrijving: “aanhangers van de stroming leggen vaak de nadruk op het belang van wederzijdse relaties tussen mensen, dieren en de aarde”, kan ik mijzelf wel identificeren. 

Ineens krijgen mijn liefde voor planten en dieren, de hoekjes met edelstenen, mineralen en kristallen, mijn interesse in fytotherapie en diverse trekjes die anderen in mijn omgeving maar vreemd vinden, een andere dimensie. Misschien is mijn geuzennaam ‘heks’ wel meer terecht dan ik zelf tot voor kort vermoedde.