De magie van kerstmis

Wat is de magie van kerstmis? Bestaat het eigenlijk wel? Ik ben het me gaan afvragen toen ik besefte dat de man met wie ik samenleef nog steeds niet begrijpt wat kerstmagie is. Ik noem hem wel eens plagend ‘mr. Scrooge’, al is hij zeker geen oude, gierige vrek. Desalniettemin hoor ik rond december nog net geen “Humbug!” gescandeerd worden, maar waar Scrooge op een gegeven moment echt wordt gegrepen door het kerstgevoel, krijg ik het hier maar niet bijgebracht. 

Hoeveel kaarsen ik ook aansteek en hoe sfeervol het er ook uitziet met alle wintergroene decoratie; ‘mijn Scrooge’ is onvermurwbaar. Het levert alleen maar onverhuld onbegrip op. Sterker nog, kerstmuziek en kerstfilms zorgen zelfs voor lichte ergernis, dus dat bewaar ik maar zoveel mogelijk voor de momenten dat ik alleen ben.

Wat de magie van kerst betekent voor mij

Om bij mezelf te beginnen, ik sluit me aan bij wat scenarioschrijver Valentine Davies (Miracle on 34th Street) zei over kerstmis: “Oh, kerstmis is niet zomaar een dag, het is een gemoedstoestand.” Ik kan het niet beter omschrijven, er verandert iets aan mijn beleving van dagen op het moment dat kerstmis nadert. Het is voor mij vooral de aanloop naar kerstmis: het huis versieren met groen en lichtjes, kaarsen aan, geurige kruiden en warme wijn.

Een leuke opsomming van sfeermakers. Toch kan ik er de vinger niet op leggen wat nou precies dat magische gevoel veroorzaakt. Tijd voor nader onderzoek.

Kerstlichtjes

Zijn het soms de kerstlichtjes? Kerstmis is van oudsher een lichtfeest, al begint het officieel op 21 en 22 december, tijdens de zonnewende, wanneer het Joelfeest begint. 

Ja, ik hou van twinkelende kerstlichtjes en kaarsen. Als kind staarde ik naar de kerstboom en kneep ik mijn ogen half dicht, zodat er een stralenkrans om ieder lampje ontstond. Ik doe dat nog steeds, prachtig! Maar om nou te zeggen dat dit magie brengt? Sterker nog, als ik in het donker door de straten loop, verbaas ik me over de lelijkheid van sommige kerstverlichte huizen. Over smaak valt niet te twisten, maar veruit de meeste lichtsnoeren, plastic kerstmannen en opblaasbare sneeuwpoppen ontsieren het straatbeeld meer, dan dat ze iets toevoegen. Het idee is soms wel leuk, maar vervolgens zo slordig uitgevoerd dat ik me afvraag of ze zelf niet zien dat dit het net niet is.

En dan heb ik het nog niet over de laksheid van mensen om de boel na kerst weer op te ruimen, hier in de straat hangt er zelfs nog rond pasen kerstversiering. Zelf houd ik het bij een middelmaat kerstboom, een ster voor het raam en wat extra kaarsen. Niet voor de magie, maar gewoon omdat het licht, geur en kleur brengt in donkere dagen. Meestal halen die extra versieringen Oud en Nieuw niet eens, dan vind ik het wel weer genoeg geweest.  Nee… zeker geen magisch gevoel voor mij.

Kerstmuziek

Is het dan de muziek? Ik kom er eerlijk voor uit: ik heb een zwak voor de dweperige zang van crooners, tinkelende belletjes, een jazzy sfeertje en andere sprookjesachtige, muzikale toevoegingen die kerstmuziek eigen is. Dat duurt precies tot aan kerst en dan gaat de knop om naar ‘normale muziek’. 

Leuk kerstingrediënt, maar zeker geen magie, gezien het feit dat zeker één persoon hier in huis er niks van moet hebben. Ik weet dat hij daar niet de enige in is. Menig kerstliefhebber krijgt de kriebels van de overdreven vrolijkheid van kerstmuziek. Als het een magische uitwerking had, dan zou je in de decembermaand niks anders meer horen.

De geboorte van Jezus

Dr. Norman Vincent Peale zei ooit: “Ik geloof echt dat als we het kerstverhaal blijven vertellen, de kerstliederen zingen en de kerstgedachte naleven, we vreugde en geluk en vrede in deze wereld kunnen brengen.” Hoe mooi ik het kerstverhaal ook vind, ik heb er niets bijzonders mee. Afgezien van het feit dat ik niet godsdienstig ben, is het maar een datum die mensen hebben bedacht om de geboorte van Jezus te vieren. Men eerde zijn sterfdag al, maar bedacht later pas dat er ook een datum moest komen om de geboortedag te gedenken. 

Dit gebeurde destijds in verschillende gebieden op andere data. Pas in het jaar 345 werd door paus Julius I de geboortedatum vastgesteld op 25 december. Wat op zich bijzonder is, want daarmee klopte het kerstverhaal niet meer. ‘De herders lagen bij nachte…’, wat – zo heb ik me laten vertellen – in december niet gebeurt in de geboortestreek van Jezus. Geen magie dus.

“Ik geloof echt dat als we het kerstverhaal blijven vertellen, de kerstliederen zingen en de kerstgedachte naleven, we vreugde en geluk en vrede in deze wereld kunnen brengen.”

Dr. Norman Vincent Peale

Geven van cadeautjes

Is kerstmagie dan niks anders dan “The Joy of Giving”? De Amerikaanse Western musicalster Dale Evans zei hierover: “Christmas, my child, is love in action. Every time we love, every time we give, it’s Christmas.” Toegegeven, geven is leuk. Maar ook hierin vind ik niet de magie van kerstmis.

Hoewel wij meestal wel cadeautjes geven met kerstmis, is dat voor mij weinig anders dan cadeautjes geven op een verjaardag, of gewoon zonder reden. Het is leuk, maar is het ook magisch? Nee, ik voel het niet zo. 

Jeugdsentiment

Tijdens mijn zoektocht naar de ware magie, stuitte ik op een artikel van Jelle Hermus van So Chicken. Hij zegt over kerstmagie het volgende: “Wat is dan dat kerstgevoel? Voor de meeste mensen is het kerstgevoel gebaseerd op herinneringen uit hun jeugd. Herinneringen van warmte, liefde, opwinding, vakantie, lekker eten, leuke mensen, geen zorgen, cadeautjes en natuurlijk die mooie kerstboom. Maar weet je wat ons dat echte kerstgevoel gaf? Als kind waren we aanwezig.”

Dit kerstgevoel is niet wat ik versta onder kerstmagie, maar verder klinkt het logisch. Ik denk wel dat je beleving van kerstmis als kind bijdraagt aan je huidige beleving. Even terug naar de tijd van weleer, wanneer je nog niet bezig was met de dag van morgen. Niks prikkelt de zintuigen zo sterk als kerstmis: alle bovenstaande ingrediënten bij elkaar, is één grote ‘trip down memory lane’.

Geen helder antwoord

Een paar theorieën en tegeltjeswijsheden verder, maar nog niet echt een helder antwoord. Is de kerstmagie dan iets wonderlijks wat in de lucht hangt? Nee, hoewel ik doorgaans best opensta voor onverklaarbare fenomenen, zijn er zoveel mensen op de wereld eenzaam, somber of verdrietig rond de feestdagen. Daar is niets magisch aan. En wie zich wél weet te omringen met vrienden of familie, staat misschien stijf van de kerststress om die prachtig gedekte tafel, de perfecte kerstoutfit of een culinair verantwoord vijfgangenmenu.

Daarnaast hebben hele volksstammen door hun cultuur of geloof zelfs geen benul van kerstmis, laat staan de magie, voor hen is 25 december niets anders dan een datum.

Mijn voorlopige conclusie is saai: waarschijnlijk bestaat kerstmagie alleen in je hoofd, als je er open voor staat. Of… als je net zoals ik teveel mierzoete kerstfilms kijkt en glühwein drinkt.