Guilty pleasure

Er bestaat een bijzonder genre in de muziek-, film- en boekenwereld, bekend onder de noemer: ‘guilty pleasure’.  Het omvat een grijs gebied met muziek die niet complex genoeg is, boeken met voorspelbaar verloop of films zonder al te veel diepgang: hier plezier aan beleven is taboe en om je voor te schamen! Regelrechte schande en gruwel! 

Of het luisteren/kijken/lezen van dergelijk ‘uitschot der creaties’ nou écht zo zondig is, of dat dit gedachtengoed klakkeloos wordt aangenomen omdat de massa er zo over denkt, dat valt te betwisten.

Wat is guilty pleasure?

Hoewel iedereen vast wel weet wat er met ‘guilty pleasure’ wordt bedoeld, zijn de meningen over de exacte invulling natuurlijk verdeeld. Alleen dat is al genoeg reden om in twijfel te trekken of het überhaupt wel zo ‘guilty’ is. Vaststaand feit is dat je in dit genre geniet van iets wat niet algemeen in hoog aanzien staat. Je reinste egoknakkers dus. 

Ik heb op Spotify een playlist* in de bewuste categorie en daar is wel eens discussie over ontstaan met een mede muziekliefhebber. Er zouden nummers in staan die veel te goed zijn voor een dergelijke noemer. Dat vraagt misschien om een kleine toelichting: ik ben iemand die onbezonnen kuddedierengedrag bij voorbaat in twijfel trekt. Met andere woorden: alles wat massaal leuk gevonden wordt, is voor mij al snel iets wat ik juist kritisch onder de loep neem. Als ik het toch zonder enige logica ook leuk vind, dan is het in mijn beleving ‘guilty pleasure’. Ik ‘geneer’ me in dit geval niet zozeer voor de muziek, maar meer voor het feit dat ik dus blijkbaar ook gewoon een volgzaam kuddedier ben.

Wijvensentiment

Op het gebied van films werkt die schifting bij mij iets anders en wordt het gebruik van de term gevoed door heus ongemak naar anderen toe. Immers: de reacties als je een voorspelbare romcom, zoete kerstfilm of een kostuumdrama wilt kijken, variëren van smalend lachen en denigrerend commentaar, tot een meelijwekkende blik die meestal iets duidt als ‘ach, het is vast een hormonale fase’ of ‘wijvensentiment’. 

Je telt pas mee als je houdt van vage filmhuisfilms met open eindes, artistieke roadmovies met een inspirerende boodschap, of intellectuele films die je pas snapt na de vijfde keer kijken (of zelfs dan nog niet). En onder het stoerdere gezelschap maak je vrienden als je hun liefde deelt voor duistere horror, (letterlijk duister, zodat je de helft van de tijd naar je eigen spiegelbeeld in het beeldscherm tuurt) en/of voor bloedstollende thrillers die je hartverzakkingen bezorgen. Hierdoor geef ik in gezelschap dus zelden toe aan mijn zoete voorkeuren; inderdaad uit een soort misplaatste schaamte.

Ongeschreven literaire wetten

Voor literair vermaak geldt ongeveer hetzelfde, te verdelen in overzichtelijke regels die algemeen gelden:

Boekenbasiswet: een boekenkast vertelt veel over iemands persoonlijkheid.
Ongeschreven boekenwet 1: verlaag je vooral niet tot het lezen van stuiverromannetjes, JaneAusten-waardige feelgood, young adult/chicklit of andere pulpfictie. Fictie scoort sowieso laag op de literaire rangorde.
Ongeschreven boekenwet 2: vul je planken enkel met werk van intelligente maar niet te begrijpen schrijvers, letterkundige hoogstandjes (en dan liever geen bestsellers), een paar onvertaalde klassiekers en een handvol dikke pillen waar niet doorheen te komen is (en vergeet niet ergens een samenvatting te lezen zodat je er ook nog over kunt meepraten). 
Ongeschreven boekenwet 3: Poëzie scoort standaard hoog in aanzien. Probeer daarbij zo nu en dan een aantal klassieke verzen uit je hoofd te declameren.

Er is ooit een tijd geweest waarin ik nog best gevoelig was voor de mening van anderen over mij. Ik had een ideaalbeeld in mijn hoofd en zolang anderen maar dachten dat ik daaraan voldeed, voelde ik mij goed. Ik had destijds de boekenbasiswet gelezen (zie boven). En inderdaad, zodra ik mezelf in andermans domein begeef, zul je me al gauw bij diens boekenkast vinden om te kijken wat hij of zij zoal leest. Heel interessant om te zien.

Dus zette ik de paradepaardjes in het zicht en de pulpboeken moffelde ik weg of gingen na het lezen richting kringloop. Bizar, nu ik erover nadenk en ik kan me overigens ook niet heugen dat iemand me ooit heeft geroemd om mijn verfijnde literaire voorkeuren.

Korte metten met de term ‘guilty pleasure’

Hoe dan ook, er kwam ergens een punt in mijn leven dat ik doorkreeg dat schaamte niet door anderen wordt veroorzaakt, maar iets is wat je jezelf aandoet. Mensen en meningen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, daar doe je weinig aan. Toen ik mij eenmaal realiseerde dat andermans oordeel van ondergeschikt belang is voor mijn eigen welbevinden, heb ik de categorie ‘guilty pleasure’ openlijk ruim baan gegeven in mijn leven. Heel bevrijdend. Alleen wil ik nu nog van de term zélf af.

Deze categorie van plezier is immers niks om je schuldig over te voelen. Schuldgevoel is sowieso van weinig toegevoegde waarde. Daarnaast valt het mij op dat, met name op gebied van boek en film, ‘guilty pleasure’ vaak wordt geassocieerd met typisch vrouwelijke, zoete feelgood. Ik ben geen feminist, maar dergelijke generaliserende vooroordelen zijn te onzinnig om aandacht aan te besteden en dragen vast niet bij aan een betere wereld. Schrappen dus.

*)Mijn GuiltyPleasure-lijst op Spotify ga ik bij deze hernoemen naar: ‘Pleasure’. 

Voorspelbare zaligheid

Zoals gezegd word ik, behalve door mede-liefhebbers, uitgelachen als ik vertel dat ik een zwak heb voor historisch en romantisch drama. En daar ga ik al met mijn nieuwe voornemen. Want ‘een zwak voor’ suggereert wederom dat het iets is om voor te schamen. Geheel onterecht, want ik kan het iedereen aanbevelen af en toe een dosis zoetsappig sentiment te consumeren. Je leven wordt er echt beter op. Ik maak daarom de komende tijd ook een paar series happystones in kostuumdrama- en romcomthema.

Persoonlijk hecht ik hier maar een paar voorwaarden aan: de film in kwestie moet goed geacteerd zijn en enigszins een boeiende verhaallijn hebben. En in geval van kostuumdrama ook graag met aandacht voor de kostuums en filmlocaties, kloppend in het tijdsbeeld.
Clichés zijn geen enkel bezwaar. Sommige kostuumdrama’s en romcoms kijk ik steeds maar weer opnieuw, om anderhalf uur lang reikhalzend uit te kijken naar die ene scène die ik inmiddels kan dromen. Zalig!

Ook lees ik graag (goed geschreven – en die zijn er heus) boeken in datzelfde genre. Ik word er blij van. Het zuivert de ziel van deprimerende invloeden. De voorspelbaarheid geeft mijn altijd drukke brein even een moment van rust. Even niet hoeven nadenken, geen denkbeeldige lijnen uitzetten, associaties oproepen en verbanden leggen. Heerlijk rustgevend en overzichtelijk.

Trots en vooroordeel

En laat ik daar maar mee afsluiten. Dit hele relaas is natuurlijk niet heel serieus en de term ‘guilty pleasure’ al helemaal niet. Feit is wel: ergens blij van worden lijkt me niets beschamends. Daarnaast hoeft het één het ander niet uit te sluiten. Ik lees en kijk net zo goed die bloedstollende thrillers en ijzingwekkende horrors, intellectuele doordenkers, informatieve non-fictie en andere boeken/films die enig denkwerk vereisen. 

Oftewel: ik ben zeker geen hersenloos weekdier. En terwijl ik dit typ besef ik dat het schrappen van een vooroordeel nog best lastig is. ‘Geen weekdier’ klinkt verdacht veel als een verhulde verdediging van mijn trots, voor iets wat geen rechtvaardiging behoeft. Hoog tijd om mijn brein even op non-actief te zetten door voor de 5832e keer (zonder trots en vooroordeel) ‘Pride & Prejudice’ te kijken.