De pilaar en zijn verhalen

Afgelopen week (voor lezers die hier later komen: ik heb het over eind april 2022) legde ik, na zo’n tien weken gemiddeld 5 dagdelen per week te hebben geschilderd, de laatste hand aan de pilaar van Theatercafé DE KOM. Nieuwsgierig naar het verhaal achter deze vrolijke ‘totempaal’ vol samenraapsels van culturele onderwerpen? Ga vooral een kijkje nemen in het café en lees onderstaand relaas. Heb je na het lezen nog vragen, stel ze gerust in het reactievak onder dit artikel.

Hoe het begon

Eind vorig jaar werd ik geheel onverwacht benaderd door Elise Stegeman van de afdeling marketing, publiciteit en communicatie van ons Nieuwegeinse stadstheater en kunstencentrum DE KOM. 

Ze had een leuke vraag waar ik niet heel erg lang over na hoefde te denken. Het theatercafé was toe aan een opfrisbeurt en de prominent aanwezige steunpilaar kon wel een kunstzinnig en creatief jasje gebruiken; of ik daar voor wilde zorgen (ja, natuurlijk!). Het betonnen lijdend voorwerp kende ik tot nu toe alleen van vrolijke affiches en posters die er al jarenlang op geplakt waren en zou binnenkort tijdelijk een nieuwe rol gaan spelen in mijn leven. Een bijzondere klus, want het object is ruim 4 meter hoog!

Na een paar keer overleg over kleur, stijl en onderwerpen, was de bedoeling duidelijk: een kleurrijke eyecatcher, een beetje in ‘mixedmedia-stijl’. Dat laatste houdt normaal gesproken in dat er gebruik gemaakt wordt van verschillende materialen en stijlen door elkaar. Omdat het in feite een ‘muurschildering’ is – hetzij dan rondom een pilaar – laat dat echter weinig mogelijkheden over voor gebruik van verschillende teken- en schildermaterialen. Het zou dus een benadering van die stijl gaan worden.

Het ontwerp van de pilaar

Vooraf schetsen maken doe ik eigenlijk zelden. Liever begin ik gewoon en dan zie ik wel wat er allemaal gebeurt tijdens het creatieve werk- en denkproces. Helemaal zonder plan starten is echter niet handig als je in opdracht werkt. Zodoende maakte ik een voorstudie op doek van twee portretten en een vlugge potloodschets van het globale plan. 

Ook werd vooraf besproken wie en wat er op zou komen. Uiteraard een aantal artiesten die wat met DE KOM ‘hebben’. Daarbij wat voorwerpen en losse items die verwijzen naar wat er zoal gebeurt in een theater, theatercafé en kunstencentrum. Het kleurenpalet was ook meteen duidelijk, het zouden de prachtige kleuren uit de huisstijl van DE KOM worden. Hoewel die afspraken vaststonden, kreeg ik verder het volle vertrouwen en vrijheid om er iets moois van te maken. Kortom: een utopische opdracht voor iedere kunstenaar!

Wie staan er dan precies op?

Er staan, met hun toestemming, vijf personen op de pilaar afgebeeld. Zowel als portret en/of als silhouet:

• Helge Slikker (muzikant, film- en theatercomponist)

• Claudia de Breij (cabaretière, presentatrice, zangeres, radio-dj en schrijfster)

• Tania Kross (sopraan)

• Igoné de Jongh (balletdanseres)

• Keatian Pardenilla (danser en choreograaf)

Samen representatief voor wat er zoal in een theater te beleven valt. Zij hebben ook allemaal recentelijk in DE KOM opgetreden of er anderszins een band mee.

Wie is die man met de baard? 

Over Helge Slikker kreeg ik de meeste vragen. Dat ging in vrijwel alle gevallen zo:

‘Wie is die man met de baard?’
-‘Dat is Helge Slikker.’
‘Wie??’

Blijkbaar is hij niet zo bekend bij het grote publiek. Toch staat hij er niet zonder reden op. Bij het maken van een plan, was Helge de eerste ingeving. Zijn filmconcert/ concertfilm was één van de eerste shows die ik zag in DE KOM. Het was een indrukwekkend concert waarin hij op muzikale wijze verslag deed van een inspirerende reis naar IJsland, begeleid door prachtige filmbeelden op groot doek. Hij is opgegroeid in Nieuwegein, dus dat is extra toepasselijk. Toen bleek dat Helge nog muziekles heeft gehad in de oude DE KOM, was het balletje rond.

Meer dan alleen muziek

Een theater is uiteraard meer dan alleen muziek. Cabaret, toneel, dans en veel meer. Met name als het gaat om dat ‘en veel meer’ is Claudia de Breij een schoolvoorbeeld. Veelzijdig (cabaretière, presentatrice, zangeres, radio-dj en schrijfster), muzikaal, gevat, getalenteerd en tijdloos als zij is, past ze perfect in een theaterkunstwerk. Ook zij komt uit deze regio. Iets wat overigens geen voorwaarde is voor een ereplekje; wel een leuke bijkomstigheid.

Tijdens de eerste schilderweken, was er een balletvoorstelling van Igoné de Jongh. Op de poster waarmee haar show werd aangekondigd, stond ze prachtig afgebeeld met een uitwaaierende jurk. Het ideale ontwerp voor een silhouet. Het was één van de eerste shows in de postpandemiese dooddoener-categorie ‘fijn dat het weer kan’. Extra speciaal dus. Zelf reageerde ze enthousiast en heeft het ter plekke voor ons gesigneerd.

Helge en Claudia staan er beiden in zowel silhouet als portret op. Dat had niks te maken met voorkeursbehandeling en alles met de beschikbare foto’s en niet kunnen kiezen. Een portret was het uitgangspunt, maar de ‘gitaarkoffer-foto’ van Helge in het IJslandse landschap was zo sprekend. Overigens vormden die IJslandse heuvels ook de basis voor het lijnenspel onderin, dat terzijde. 

Spontane ingeving

Vooraf had Elise mij gevraagd of ik ook streetdance wilde verwerken in het geheel, aangezien DE KOM jaarlijks het spectaculaire Urban Dance Event (RUDE) organiseert. Het toeval wilde dat er net een cultuurdag was gepland toen ik aan het schilderen was, inclusief een dansworkshop in het theatercafé. Vol bewondering keek ik naar de ingewikkelde dance moves van de dansleraar (Keatian Pardenilla) en zo ontstond het spontane idee om hem af te beelden in een ‘coole’ danspose. Enthousiast stemde hij toe en de rest is geschiedenis. 

Met nu twee portretten en drie silhouetten, was er nog plek voor een derde portret. Na enig beraad binnen DE KOM, kwam men met het idee om die laatste plaats te laten bezetten door Tania Kross. Als sopraanzangeres een mooie aanvulling voor het afgebeelde theatergezelschap. Het leuke is dat ze heeft gewoond op de plek waar het huidige gebouw van DE KOM staat. Zo is ze toch weer een beetje terug op haar oude stekkie!

De voorwerpen

Een aantal vrije pilaarplekjes zijn opgevuld door voorwerpen uit het stadstheater, kunstencentrum en theatercafé. Ik kreeg veel vragen over de origami-duif die over de pilaar vliegt. Deze geluksvogel stond bij DE KOM in 2021 symbool voor een beetje extra geluk in moeilijke tijden. Tevens verwijst het naar de creatieve workshops van het kunstencentrum. Neem bij je volgende bezoekje aan het café je vouwblaadjes maar mee, want een beetje creatieveling kan aan de hand van het stappenplan aan de slag om de papieren vogel zelf na te vouwen.

Verder zie je make-up en hoge hakken, die nou eenmaal ‘horen’ bij een avondje uit, maar ook door de uitvoerende artiesten worden gedragen. Applaudisserende handen, die vast geen toelichting behoeven. Een boa, hoed en maskers: een knipoog naar toneel. En wat is een theatercafé zonder een kop koffie of glaasje wijn? De tube verf met kwast verwijst niet alleen naar het kunstwerk in de maak, maar vooral naar de creatieve activiteiten die in het kunstencentrum worden georganiseerd. Het podium spreekt ook voor zich. De oplettende kijker zal zien dat het gordijn overloopt in het gordijn van het theatercafé zelf. Geloof het of niet, dat was geen opzet, ik zag het pas toen het klaar was.

Waarom een trombone en geen altviool of setje pauken? Een koperen blaasinstrument is nou eenmaal prachtig om te zien en te horen, leuk om te schilderen en past ook bij Claudia de Breij die met blazers een show heeft gehad. Het is daarnaast een instrument dat je terugvindt in vele muziekstijlen. Van klassiek tot jazz, je beleeft het allemaal in DE KOM (dit is geen sluikreclame, het idee is echt zo ontstaan), toepasselijker kan bijna niet.

Quotes en muziekstukken

In ‘mixed media art’ wordt vaak gebruik gemaakt van stukken tekst, inspirerende quotes, of stukjes papier uit boeken, tijdschriften of bladmuziek. Met name dat laatste hoort helemaal thuis in een kunstwerk met theaterthema.

De muziekstukken zijn suggesties van medewerkers en theaterbezoekers. Uit de ‘inzendingen’ kozen we ‘Für Elise’, Gymnopedie en Come Together, verbasterd naar ‘DE KOM together’. De quotes zijn een greep uit favoriete, bekende citaten, gekozen door medewerkers van DE KOM. Ze hebben dan ook stuk voor stuk te maken met creativiteit, muziek en theater. Welke quotes dat precies zijn, zie je als je zelf gaat kijken in het café!

Tot slot

Donderdag 14 april 2022 is het kunstwerk al officieel onthuld tijdens de businesspartner-bijeenkomst en afgelopen dinsdag 26 april zette ik de laatste penseelstreek en mijn handtekening. Het deed een klein beetje pijn om het project af te ronden. Ik heb er met zoveel plezier aan gewerkt. Ik heb naast liters verf ook vele luisterboeken verslonden – men kan me daar uittekenen met koptelefoon. Er zijn talloze leuke en vaak inspirerende gesprekken gevoerd met personeel, toevallige voorbijgangers en genode gasten. Dat laatste zal ik nog wel het meest missen: het genot van alleen en ongestoord doorwerken en toch zo nu en dan leuke aanspraak hebben.

De sfeer en vibes in het overdag meestal lege theatercafé is fijn en wanneer vol (wat ook voorkwam tijdens het schilderen) nog véle malen gezelliger. En bovenal is het een fantastische uitdaging geweest om iedere vierkante centimeter van een metershoge pilaar te vullen met mijn eigen vertaling van kunst en cultuur. 

Nu allemaal snel naar DE KOM en je bezoekje afsluiten in het theatercafé om de pilaar te bekijken. Want het is – daar komt hij weer – ‘fijn dat het weer kan’!